AGİT Minsk Konferansının Dağlık Karabağ bölgesi üzere çatışmayla ilgili

1416 (2005) No’lu Kararı

Parlamenterler Meclisi silahlı çatışmanın on yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen, Dağlık Karabağ bölgesiyle ilgili çatışmanın çözülmemesinden duyduğu üzüntüyü ifade eder. Yüz binlerce insan hala göçmen durumundadır ve aşır koşullarda yaşamaktadırlar. Azerbaycan topraklarının önemli kısmı hala Ermeni güçlerinin işgali altındadır ve Dağlık Karabağ hala da ayrılıkçı güçlerin kontrolündedir.

2. Meclis silahlı operasyonların ve bundan önce başlamış toplu etnik düşmanlığın korkunç etnik temizleme kavramını hatırlatan geniş çaplı kovma ve mono etnik bölgelerin oluşmasıyla sonuçlanmasından duyduğu rahatsızlığını ifade eder. Meclis bir devletin topraklarından bölgesel bir parçanın ayrılması ve bağımsızlığı etnik kovulma ve bu toprak parçasının diğer devletle de fakto birleştirilmesiyle sonuçlanan silahlı çatışma yoluyla değil, sadece bu toprak parçasında yaşayan halkın demokratik desteğine dayanan yasal ve barışçıl yolla elde edilebileceğini bir daha onaylar. Meclis üye devlet tarafından yabancı toprağın işgalinin söz konusu devletin Avrupa Konseyinin üyesi olarak üzerine aldığı yükümlülüklerin ihlali anlamına geldiğini hatırlatır ve çatışma bölgesinden kovulmuş göçmenlerin güvenli ve onurlu bir şekilde evlerine geri dönme hakkının olduğunu bir daha onaylar.

3. Meclis Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 (1993), 853 (1993), 874 (1993) ve 884 (1993) No’lu kararlarını hatırlatır ve ilgili tarafların, özellikle silahlı operasyonlardan çekinmekle ve tüm işgal olunmuş topraklardan silahlı güçlerini çıkarmakla, onlara uyulmasında ısrar eder. Meclis Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 853 (1993) No’lu kararında ifade olunmuş isteği destekler ve böylece, bütün üye devletlerin çatışmanın yoğunlaşmasına veya toprağın işgalinin devam etmesiyle sonuçlanabilen silah ve mühimmat teçhizatından çekinmesi üzerinde ısrar eder.

4. Meclis hem Ermenistan, hem de Azerbaycan’ın 2001 yılı ocak ayında Avrupa Konseyi üyeliğine kabul edilirken komşularına karşı zor kullanmak tehdidinden çekinmekle çatışmanın sadece barışçıl yollarla çözümü yükümlülüğünü kabul ettiklerini hatırlatır. Aynı zamanda, Ermenistan çatışmanın çözümünü teşvik etmek için Dağlık Karabağ üzerindeki önemli etkisini kullanacağını üstlenmiştir. Meclis her iki Hükümetin bu yükümlülüklere uyması, ayrıca bir-birine karşı silahlı güç kullanmaktan ve savaş propagandası yapmaktan çekinmesi gerektiği üzerinde ısrar eder.

5. Meclis, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) Bakanlar Konseyinin 1992 yılı mart ayında Helsinki’de çatışmanın barışçıl yollarla çözümüne ilişkin görüşmeler forumunun sağlanması amacıyla Minsk’te konferans düzenlemeye ilişkin anlaşmaya vardıklarını hatırlatır. Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, eski Çek ve Slovak Federal Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, İtalya, Rusya Federasyonu, İsveç, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri o dönemde Konferansa katılmaya rıza göstermişler. Meclis bu devletleri çatışmanın barışçıl yolla çözümüne ulaşmak için çabalarını artırmaya çağırır ve onların Meclisteki milli delegasyonlarını bununla ilgili kendi hükümetlerinin aldığı önlemlerle ilgili her yıl Meclise rapor sunmaya davet eder. Bu amaçla, Meclis kendi ofisinden bu milli delegasyon başkanlarının yer aldığı bir ad hoc komite oluşturmayı talep eder.

6. Meclis, özellikle de 1994 yılı mayıs ayında ateşkes elde edilmesine ve o dönemden itibaren ateşkese uyulmasına ilişkin gözlemlere göre, Minsk Grubu Eşbaşkanlarının ve AGİT’in faaliyetteki başkanının özel temsilcisinin yorulmadan sürdürdükleri çabalarını yüksek değerlendirmektedir. Meclis AGİT Minsk Grubu Eşbaşkanlarını silahlı çatışmanın durdurulmasına ilişkin ve uygulanacağı takdirde bütün taraflar için başlıca sonuçları ortadan kaldıracak ve Minsk Konferansının toplanmasına fırsat verecek siyasi anlaşmanın imzalanmasına ilişkin görüşmeleri hızlandırmak için acil adımların atılmasına çağırır.

Meclis ve Ermenistan ve Azerbaycan’ı AGİT Minsk sürecinden yararlanmaya ve Minsk Grubu aracılığıyla çatışmanın uluslararası hukukun ilgili norm ve ilkelerine uygun olarak dinç yolla çözümü için yapıcı tekliflerini birbirine faal şekilde sunmaya çağırır.

7. Meclis Azerbaycan ve Ermenistan’ın Birleşmiş Milletler Tüzüğünü imzalamalarını ve Tüzüğün 93. maddesinin 1. bendine uygun olarak, ipso facto Uluslararası Adalet Divanı Statüsüne taraftar olduklarını hatırladır. Bununla ilgili Meclis Minsk Grubu Eşbaşkanlarının himayesi altında düzenlenen görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlanacağı takdirde, Azerbaycan ve Ermenistan’ı Mahkemenin Statüsünün 36. Maddesinin 1. bendine uygun olarak, Uluslararası Adalet Divanından faydalanmayı gözden geçirmelerini önerir.

8. Meclis Azerbaycan ve Ermenistan’ı Meclis içinde, ayrıca Kafkas Dörtlüsünün Parlamento Başkanlarının görüşmeleri gibi diğer forumlarda ikitaraflı parlamentolar işbirliğini güçlendirmekle aralarında siyasi barışı teşvik etmeye çağırır. O bu tür barışa yönelik ilerlemeyi müzakere etmeleri için her iki delegasyon arasında Meclisin her periyodik dönem toplantısında görüşmelerini tavsiye eder.

9. Meclis Azerbaycan Hükümetini bölgenin gelecek statüsüyle ilgili Dağlık Karabağ bölgesinin her iki topluluğunun siyasi temsilcileriyle kayıt şartsız ilişki kurmaya çağırır. O, bu tür ilişkiler için Strasburg’da ortam oluşturulmasına hazır olduğunu vurgular ve birkaç defa Ermenilerin katılımıyla toplantılar şeklinde bunu düzenlediğini hatırlatır.

10. Meclis, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’da mültecilerin ve mecburi göçmenlerin durumuna dair 1570 (2002) No’lu tavsiye kararını hatırlatarak, bütün üye ve gözlemci devletleri etnik Ermenilerin Azerbaycan’dan ve etnik Azerbaycanlıların Ermenistan’dan kovulması ve silahlı operasyonlar sonucunda mülteci durumuna düşmüş yüz binlerce insana insani yardım ve destek sağlamaya çağırır.

11. Meclis Ermenistan ve Azerbaycan kitle iletişim araçlarında yer alan her türlü nefret söylemlerini muhakeme eder. Meclis Ermenistan ve Azerbaycan’a müracaat ederek, okullar, üniversiteler ve KİA aracıyla kendi halkları arasında karşılıklı barışı, güven oluşturulmasını ve karşılıklı anlaşmayı teşvik etmeye çağırır. Böyle bir barışın sağlanmadığı takdirde, nefret ve güvensizlik bölgedeki istikrara engel olacak ve yeni şiddet eylemleriyle sonuçlanacaktır. Her türlü kalıcı çözümden önce ve çözüm sırasında bu tür barış sürecinin uygulanması gerekir.

12. Meclis Avrupa Konseyi Genel Sekreterini Ermenistan ve Azerbaycan’a karşılıklı barış sürecine yönelik özel destek sağlanması için eylem planı hazırlamaya, ayrıca Ermenistan ve Azerbaycan’a dair önlemler konusunda karar verirken bu kararını dikkate almaya çağırır.

13. Meclis Avrupa Konseyinin Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresini Ermenistan ve Azerbaycan’da belediyelere seçilen temsilcilerle karşılıklı ilişkilerin ve bölgelerarası karşılıklı işbirliğinin kurulmasında yardım etmeye çağırır.

14. Meclis, insan haklarına, istikrar ve barışı tehdit eden ikitaraflı çatışmaları ve iç uyuşmazlıkları yerel ve bölgesel toplulukları ve yönetimleri celp etmekle barışçıl yolla çözmek için özünün üye devletlerin daha iyi mekanizmalarla donatmak amacıyla Avrupa Konseyinin çatışmaların çözümüne ilişkin bugünkü mekanizmalarını, özellikle de uyuşmazlıkların barışçıl yoldan çözümü üzere Avrupa Sözleşmesini incelemekte kararlıdır.

15. Meclis bu çatışmanın barışçıl yollardan çözümünün mütemadi gözlemini devam ettirmekte kararlıdır ve 2006 yılında gerçekleşecek periyodik oturumda bu konuyu tekrar ele alacağına karar verdi.

Kaynak: http://www.azerbaijan.az